ESTÍMULOS E VITAMINAS

A propósito da crise vense facendo un paralelismo entre a situación económica galega, española e europea, e a situación dun doente que se estivera sometendo a un tratamento médico moi agresivo, como pode ser un tratamento de radioterapia ou quimioterapia. Os defensores de esta comparanza indican que a economía está “enferma”, e ademais das talladas necesarias nos tecidos “enfermos”, que se asimilan a intervencións cirúrxicas, compre tamén un réxime de estímulos económicos, que se asimilan ao consumo de vitaminas, a determinados alimentos que se consideran máis propicios, e a que o doente sufra o mínimo estrés posible.

Viña lembrándome do anterior dado que dende un tempo para aquí, a gran discusión que enche periódicos e tertulias de televisión é si para reactivar a economía compre primeiro atallar o déficit, a base de recortes ou talladas, ou hai que combinar unha certa disciplina orzamentaria co que se chaman estímulos ao crecemento.

A propósito das eleccións en Francia, toda a progresía estivo arrobada con François Hollande que lle ía facer fronte a Angela Merkell, e impulsaría unha política que combinaría o control do déficit con estímulos ao crecemento, a diferenza de Nicolas Sarkocy que seguiría o vieiro máis ortodoxo de reducir o déficit.

Pois xa vemos o que fixo.

O déficit prodúcese por que se deixa a deber, isto é, por que se gasta máis do preciso. Esta situación é completamente normal: cando queremos mercar un ben que teña un alto valor, como un coche, ou unha vivenda, temos que financialo, dado que normalmente os ingresos no mes que mercamos o coche ou a vivenda, non son dabondo para adquirir ese ben. Compre por tanto financiar esa adquisición.

¿Qué é o que temos que pagar?

Temos que pagar o que debemos, o que gastamos para manternos, e o que gastaremos para investimento, e incluso o que malgastaremos. Temos a posibilidade de elixir que determinados gastos non os afrontaremos, e por tanto, os diferiremos ao futuro. A posibilidade de elixir non é completa: O que debemos –a nosa débeda-, e con independencia de que fora un gasto necesario e lóxico, ou innecesario e ilóxico hai que devolvelo si ou si. Teremos que devolvelo agora no presente, ou si conseguimos quen nos financie, a pagaremos no futuro. De todos os xeitos, a débeda existente é inevitable,  A débeda existente sempre é imprescindible.

O gasto futuro pode ser imprescindible si presupón a nosa supervivencia –como o que investimos en sanidade, en seguridade ou na nosa mantenza; pode ser convinte, si presupón un investimento que vai a provocar un retorno maior ou a posibilidade de seren minimamente eficiente, como o que investimos en educación, en investigación ou en algunhas infraestructuras; tamén pode ser accesorio, que son aqueles investimentos que melloran a nosa calidade de vida, pero que  non son necesarias para seguir funcionando, como o Plan E, e pode ser innecesario, aqueles gastos que non provocan un retorno positivo para o conxunto social, como gasto en persoal que non faga un traballo aproveitable; e incluso prexudicial, como aqueles gastos que provocan un retorno netamente negativo para o conxunto da sociedade, como son os aeroportos sen avións, a Cidade da Cultura, e os Multiusos valeiro espallados por todo o País.

¿Como o pagamos?

Pois só temos dúas posibilidades, ou pagamos con ingresos pasados, tamén chamado aforro, ou pagamos con ingresos futuros, que tamén chamamos crédito.

 Os ingresos pasados –si os temos- son reais, e tanxibles, pero os nosos ingresos futuros non son nin reais, nin tanxibles, precisamos que alguén –os bancos- confíe en que os vamos a obter, e por tanto os adiante.

No caso de que os bancos confíen neses ingresos futuros, nos adiantarán o crédito que nalgún momento teremos que pagar, e podemos dicir que o noso gasto de hoxe, do presente, é financiado polo pasado, por nos ou polos nosos pais, ou é financiado polo futuro, por nos ou polos nosos fillos.

Por tanto, o cerne da cuestión non é si pagamos, senón se a nosa factura actual a pagamos con cargo ao presente, ao pasado ou a o futuro.

As nosas necesidades de mantenza –de manter os servizos sociais dos que queremos dotarnos- deberíanse sufragar cos nosos ingresos actuais, dado que os servizos sociais son permanentes, e sempre imos ter tal necesidade de financiación, e non é realista pospoñer un gasto en servizos sociais a un tempo que tamén terán que afrontar o custe dos servizos sociais que se consuma nese periodo. Como as necesidades son permanentes, a súa financiación debe ser a conta dos ingresos do presente que se supón que temos, dado que si o diferimos ao futuro, nos vamos atopar cunha débeda doble: a necesidade de sufragar a débeda do presente e a débeda do futuro.

O aforro debería ter como destino exclusivamente a realización de políticas anticíclicas, promovendo o investimento en épocas de recesión. O aforro non se pode adicar a cubrir déficit de gastos de mantenza por que supón necesariamente agachar un problema que vai a xurdir con mais forza no futuro.

Por último, o crédito deberíase limitar a investimentos puntuais que provoquen un retorno amplio no futuro. O investimento en infraestructuras ou o investimento en actuacións puntuais.

A realidade é que o aforro –un regalo dos nosos pais- e o crédito –unha débeda dos dos nosos fillos-, non teñen a mesma consideración. O aforro xa foi decidido, xa existe, e o crédito, é unha débeda que teñen que pagar quén aínda non puido decidir, polo que acudir ao crédito é un arma que hai que usar como moitísima cautela, e con moita humildade.

¿Quén gastou máis do que tiña?

Pois todos. A xente, os cidadáns, todos nós.

Eu xa sei que haberá quén me diga que gastaron máis as empresas, e todas as administracións públicas, e me lembraran aeroportos sen avións, autopistas innecesarias, vías de ferrocarril desplegados como unha margarida, e cidades de cultura sen contidos.

Moitos cidadáns están enfadados por considerar que os outros –os políticos, as empresas, as administracións, ou a banca internacional- gastaron máis do que debían, pero que eles non, que eles non gastaron, eles non son, non somos responsábeis.

A pesar de que me lembre todos eses exemplos, o feito é que todo iso o gastamos nos, e por nos, refírome a todos os cidadáns.

Todos somos responsábeis de non ser uns indignados, e non prantarnos no Obradoiro, cando os nosos representantes gastaban e gastaban ao tolo, mentres moitos lles ríamos as grazas.

Todos somos responsábeis de pedir e pedir máis para nós, e para os nosos círculos, para a nosa profesión, para o noso sindicato, para a nosa empresa, ou para o noso sector, como si eses cartos que pedíamos foran deles, e non foran xa nosos, e foran deles.

Todos somos responsábeis de non ternos  dotado de duras leis penais, que metan na cárcere a todos os que malgastaron, ou se apropiaron de cartos que eran de todos, e de consentir aos políticos, aos dirixentes das Caixas de Aforro, a Teddy Bautista, aos concellais de urbanismo e de festas, que fixeran todo o que lles veu en gana.

Todos somos responsábeis, e quén nos deixou os cartos quere que se lle devolvan, temos que pagar o que debemos. Atallar o déficit é imprescindible, non é opinable, é unha necesidades tautolóxica.

Eu estaría encantado que o Banco a quen lle debo cartos, me condonara a miña débeda, que non a reclamara. Eu estaría encantado pero teño que saber que ese anceio non é realista.

Do mesmo xeito, todo Estado ten que devolver a súa débeda pública existente, so pena de converterse nun Estado fallido.

¿Qué siñifica ser un Estado fallido? Siñifica saír do euro, non poder afrontar os compromisos dados, ser un paria universal, non ter bens para mercar mediciñas, apósitos e vendaxes nos nosos hospitais, non poder pagar as pensións, e os soldos dos funcionarios, ou proceder a unha devaluación da moeda que nos quede, como se viu na Arxentina dos 80, ou na Alemaña dos anos 30. Un Estado fallido é Somalia, outro é Haití: ser un Estado fallido non é un bo destino.

Pero cando falamos de que un Estado ten unha débeda, en realidade estamos falando que quén ten esa débeda somos todos, todos os cidadáns.

Por iso, non se acaba de entender de onde van saír eses estímulos ao crecemento. En realidade, o Estado quítalle aos cidadáns os cartos dos seus petos, e con eses cartos, ten que pagar a débeda do Estado, a parte da nosa débeda que temos en común co resto dos cidadáns.

Para que existan estímulos ao crecemento, o que se está a dicir en realidade, é que o Estado nos aprema aínda máis, nos quite aínda máis cartos, para que, co sobrante que lle quede, invista en infraestructuras, o que supoñería que determinadas empresas e traballadores estarían en mellor situación, ou o adique ao consumo, subvencionando determinados consumos, o que teoricamente faría que determinados cidadáns consumiran determinados produtos, o que provocaría que as empresas, e os traballadores de esas empresas, estarían en mellor situación.

O problema é que esos cartos que o Estado nos devolvería por medio de esa política de promoción económica, son cartos que previamente nos tería que quitar.

Por tanto, defender os estímulos ao crecemento supón defender unha solución económicamente equivocada agás ...

… agás que o que pretendamos sexa recibir eses estímulos ao crecemento co aforro e o esforzo dos nosos veciños, pero non acredito esta hipótese dado que sería unha manifestación de egoísmo soberbia.